Một linh mục dòng thánh Barnabê người Ý là cha Giuseppe Moretti đã dành hơn 18 năm phục vụ tại nước Afghanistan, trong sứ vụ là linh mục Công giáo duy nhất tại đây. Dưới đây là bài phỏng vấn do Loup Besmond de Senneville phóng viên của báo La Croix thực hiện, trong đó ngài bày tỏ nỗi niềm thương nhớ đối với xứ sở ngài từng phục vụ. Qua đây chúng ta có thể biết thêm đôi chút về những người Công giáo sống tại miền đất Hồi giáo này. 

 

Vào buổi sáng đặc biệt hôm nay, một cụ ông lớn tuổi mở cánh cửa của tòa nhà rộng lớn, nơi là tu sở của cộng đoàn dòng tu thánh Barnabê ở trung tâm thành phố Rôma.

 

Ngài mặc một bộ đồ đen kín và mang cổ áo giáo sĩ. Không có gì bề ngoài cho thấy rằng trong suốt 18 năm cha già này từng là linh mục Công giáo duy nhất phục vụ tại đất nước Afghanistan. Cũng không phải chỉ trong những ngày giờ gần đây, trái tim của cha Giuseppe Moretti 82 tuổi, mới thổn thức trước những tin tức phát đi từ Kabul. Thành phố này đã rơi vào tay Taliban vào giữa tháng 8, là nơi ngài đã rời đi năm 2014 nhưng không bao giờ ngừng yêu quý nó.

 

Sáng nay, với đôi mắt lơ đễnh trên bàn cà phê trong phòng khách nhỏ nơi ngài dẫn chúng tôi đến, cha Moretti than thở: "Tôi yêu đất nước Afghanistan một cách điên cuồng. Yêu điên cuồng."

 

"Khi lần đầu tiên tôi đặt chân đến đó, có những người vẫy tay chào đón chúng tôi trên đường băng, bởi vì máy bay thu hút những người hiếu kỳ. Tôi nhìn đám đông này và tự nhủ: 'Bây giờ, hoặc là ông cứ tiếp tục sống theo phương Tây và ông sẽ chẳng hiểu gì về đất nước này; hoặc là ông bỏ nó đi và cố gắng tìm hiểu.' Tôi đã chọn hướng thứ hai," ngài nói.

 

“Có lẽ có nhiều người Công giáo Afganistan. Nhưng họ đối diện nguy cơ sẽ phải chết"

Xuất thân từ miền Marches­­­(*) của Italia, cha Moretti đã am hiểu những tộc người Afghanistan khác nhau.

 

Đầu tiên đất nước này sống yên ổn, như người ta thấy trong năm đầu tiên ngài đến đó, năm 1977, tuy nhiên năm sau đó một cuộc đảo chính tồi tệ đã xảy ra.

 

Chỉ còn các nhà ngoại giao, những nhân viên thuộc các tổ chức nhân đạo và kỹ thuật viên ở lại. Vị linh mục này cũng rời khỏi đất nước; cũng không nghĩ rằng mình sẽ trở lại vào năm 1990 để sống ở đó bốn năm nữa.

 

Trong thời gian chờ đợi tạm thời, ngài dạy tiếng Latinh và văn chương Ý ở Florence. Khi ngài trở lại Afghanistan, thì lúc đầu, quân đội Liên Xô có mặt khắp nơi, trước khi đất nước lâm vào cuộc nội chiến đẫm máu.

 

Cũng như trong những năm 1970, cha Moretti chỉ trông coi một nhà nguyện duy nhất trong thành phố, nơi chỉ có cộng đồng quốc tế thường xuyên lui tới.

 

Không được có người Công giáo Afghanistan nào: đây là một trong hai điều kiện do nhà cầm quyền Afghanistan đặt ra khi vị tiền nhiệm trước đây của cha Moretti được gửi đến Kabul vào đầu những năm 1930.

 

Còn điều kiện thứ hai?

Một linh mục, tu sĩ dòng thánh Barnabê, người thứ năm làm việc tại Afghanistan nói: "Điều thứ hai: Lệnh cấm tuyệt đối đối với việc cải đạo."

 

Ngài lưu ý thêm: "Không còn phải nghi ngờ tại sao lại không có người Công giáo Afghanistan. Bởi vì họ đối diện nguy cơ trước cái chết".

 

Cha Moretti cử hành thánh lễ mỗi ngày trong nhà nguyện Công giáo duy nhất của đất nước này, nằm trong khuôn viên Tòa Đại sứ Italia. Thế rồi, vào năm 1994, một tên lửa đã đánh trúng tòa nhà ngài ở. Vị linh mục bị thương nặng và phải trở về Italia. Ngài không trở lại Afghanistan cho đến tám năm sau, khi Italia quyết định mở lại tòa đại sứ tại đó.

Đó là vào năm 2002, chỉ vài tháng sau vụ 11/9.

 

Tái thiết đất nước chậm chạp

Thật kỳ lạ, trong nhiều năm, và mặc dù dưới thời Taliban, nhà thờ vẫn tồn tại. Tuy nhiên, những người Hồi giáo cũng biết đến nhà nguyện đó.

Và vì lý do cũng rõ ràng là tòa nhà của phòng phụ trách tôn giáo nằm ngay ở phía bên kia bức tường đại sứ quán.

 

Sau lần thứ hai trở lại Afghanistan, cha Moretti đã chứng kiến ​​quá trình tái thiết đất nước diễn ra một cách chậm chạp.

 

Tình hình Afghanistan được Đức Gioan Phaolô II theo dõi sát, ngài thường nhắc đến Afghanistan trong các bài huấn dụ của mình. Những lời của vị giáo hoàng người Ba Lan đã bay đi xa đến tận đất nước này. Khi Đức Gioan-Phaolô II qua đời, có ít nhất bảy bộ trưởng Afghanistan đã tham dự thánh lễ tưởng niệm do cha Moretti cử hành.

 

Vị linh mục già tiếp tục theo dõi sát tình hình Afghanistan từng giờ. Và ngài không giấu giếm nỗi nhớ thương của mình. “Đó là những năm tháng đẹp nhất trong đời linh mục của tôi,” ngài vừa cười vừa nói.

 

Trong ngôi nhà thờ nhỏ của ngài, "vị tướng 5 sao người Mỹ" và "nhân viên giúp việc người Philippines" cùng khoác vai nhau. “Chính ở đó, như thể khi chúng tôi đang sống trên một hòn đảo tách biệt, bị cắt đứt khỏi mọi thứ, tôi lại cảm nhận sâu sắc đức tin Công giáo,” ngài hồi tưởng.

 

Trong những giờ phút này khi Afghanistan sụp đổ như một quân bài, ngài cũng cảm nhận nỗi buồn thấm thía của mình.

 

Cha Moretti nói: "Tôi rất buồn. Một sự vỡ mộng sâu sắc. Trong nhiều năm, tôi đã hy vọng và nhìn thấy có một sự chuyển động tích cực của tự do và dân chủ. Và bây giờ mọi thứ sẽ bị cuốn trôi trong vài ngày nữa."

 

Quả thực ngài đã trở lại Kabul một thời gian ngắn vào mùa hè năm 2019. Một cha kế nhiệm của ngài cũng thuộc dòng thánh Barnabê xin ngài giúp cho một tháng đi vắng, và cha Moretti đã mau mắn nhận lời.

 

Ngài khởi hành mang theo số tiền đủ để mua 500 chiếc ghế dài mới cho ngôi trường mà ngài đã thành lập nhiều năm trước đó. Lúc đó trường có 2500 học sinh từ mẫu giáo đến trung học. Ngài than thở: "Nỗi buồn của tôi là tôi không thể đến được trường khi ở Kabul. Tôi đã bị ngăn cản vì lý do an ninh".

 

Sau đó là bầu khí im lặng.

Ngài nói: "Bạn biết đấy, đó không phải là một sự hiện diện hào hùng, mà là một sự hiện diện thầm lặng. Chúng tôi là những ngôi sao nhỏ".

"Nhưng ngay cả những ngôi sao nhỏ cũng có thể tỏa sáng."

(*) Marches thuộc miền Trung nước Ý nơi có nhiều dãy núi hiểm trở (người dịch)

 

Linh mục Giuse Ngô Quang Trung (Theo LaCroix, ngày 1 tháng chín, năm 2021)