MỘT KẾT HỢP LẠ KỲ

Chúng ta thấy được rằng “con đường nhỏ” không phải là về lòng đạo đức riêng, mà là về việc chú ý và đáp lời với nỗi đau và nước mắt trên đời. 

Một trong những vị thánh yêu thích của Dorothy Day là thánh Têrêxa Hài Đồng Giêsu, vị thánh mà chúng ta gọi là “Bông hoa nhỏ”. Thoạt nhìn qua, đây có thể là một liên kết kỳ lạ. Dorothy Day là nhà hoạt động triệt để vì công lý, đã đi biểu tình, bị bắt, vào tù, lập một cộng đoàn và tờ báo Công nhân Công giáo để phục vụ người nghèo. Còn Têrêxa Hài Đồng Giêsu là nữ tu chiêm niệm, ẩn mình trong tu viện kín đáo ở một thị trấn nhỏ nước Pháp. Thật sự là, suốt cuộc đời mình, trừ chuyến hành hương ngắn đến Rôma cùng gia đình và giáo xứ, thánh Têrêxa chưa hề rời khỏi thị trấn nhỏ của mình, và đến khi qua đời, những người quen biết ngài có lẽ chưa đến 200 người. Hơn nữa, trong những bài viết của mình, thánh nữ hiếm có những lời ngôn sứ nào nói về công bằng xã hội. Thánh nữ viết như một nhà thần nghiệm, tập trung vào đời sống nội tâm và sự mật thiết của chúng ta với Chúa Giêsu. Đấy đâu hẳn là những tố chất của người ra đường biểu tình. Vậy tại sao, Dorothy Day, một người có vẻ khác biệt, lại có sự đồng cảm với một nữ tu ẩn dật trẻ tuổi như thế?

Dorothy Day ham thích linh đạo của thánh Têrêxa là vì bà thấu hiểu nó vượt trên những hiểu lầm thông thường. Trong tất cả các thánh, Têrêxa Hài Đồng Giêsu nổi lên như một trong những thánh được yêu mến nhất và cũng là một thánh bị hiểu lầm nhiều nhất mọi thời đại, và tầm đại chúng của ngài là một trong những nguyên nhân gây ra chuyện đó. Lòng sùng mến bình dân thường hay tối giản thái quá đã phủ bóng trên linh đạo và nhân cách của ngài, che mất đi chiều sâu thật sự của ngài. Thánh Têrêxa gọi linh đạo của mình là “con đường nhỏ”. Và lòng mộ đạo bình dân chủ yếu cho rằng “con đường nhỏ” là một linh đạo mời gọi chúng ta sống lặng lẽ, khiêm nhường, đơn sơ, vô danh, làm mọi việc một cách vô danh, nhất là làm những công việc khiêm hạ bằng lòng trung thành và nhân hậu, không tự cho mình là giỏi, sống như em bé, tạ ơn Chúa vì đã được tham gia phục vụ. Dù hiểu như thế phần lớn là đúng, nhưng nó lại thiếu mất đi phần nào linh đạo và nhân cách của thánh Têrêxa.

Để hiểu “con đường nhỏ” của thánh Têrêxa và mối liên kết của nó với công lý dành cho người nghèo, chúng ta cần hiểu vài điều trong cuộc sống của thánh nữ vốn giúp tạo nên một tầm nhìn ẩn sau “con đường nhỏ” của ngài.

Thánh Têrêxa Hài Đồng Giêsu có một tuổi thơ rất phức tạp. Một mặt, cuộc sống của ngài bị hằn dấu bởi những nỗi buồn sâu sắc, cụ thể là cái chết của mẹ năm Têrêxa mới bốn tuổi và những cơn bạo bệnh làm cho Têrêxa nhiều lần suýt mất mạng. Mặt khác, ngài có một tuổi thơ thật đẹp. Ngài lớn lên trong một gia đình đầy những vị thánh, những người yêu thương và trân trọng mọi niềm vui nỗi buồn của ngài. Ngài cũng là một cô bé xinh xắn, đầy sức hút, lại vô cùng dễ thương với sự nồng hậu và nhạy cảm của mình. Gia đình ngài và mọi người quanh ngài đều xem ngài là đặc biệt và quý báu. Ngài được yêu thương rất nhiều, nhưng nó không làm ngài hư. Chúng ta không bao giờ bị hư vì được yêu thương quá nhiều, chỉ hư vì bị thương sai cách thôi. Cả nhà đều yêu thương ngài, và kết quả là cô gái trẻ này mở rộng tâm hồn và con người mình với thế giới theo một cách thật phi thường.

Hơn nữa, khi trưởng thành, ngài bắt đầu để ý thấy một điều. Ngài để ý thấy khi ngài còn nhỏ, mọi giọt nước mắt của ngài đều được chú ý, trân trọng, nhưng nhiều người khác lại không được vậy. Ngài nhận ra rằng vô số người đang chịu những nỗi đau xé lòng, bất công, bạo hành, sỉ nhục, phải sống trong tủi hổ, khóc mà chẳng ai thấy chẳng ai quan tâm. Những nỗi đau của họ không được nhìn thấy và trân trọng. Từ thấu suốt này, ngài trình bày nó ra như nền tảng cho “con đường nhỏ” của mình.

Ngài viết thế này: Một ngày Chúa nhật nọ, khi nhìn lên hình Chúa chịu nạn, tôi sững sờ trước dòng máu chảy ra từ tay chí thánh. Tôi cảm thấy buồn vô hạn khi nghĩ rằng máu này rơi vãi xuống đất mà chẳng có ai ở đó để hứng lấy. Tôi quyết tâm đứng dưới chân thập giá mà đón lấy… Tôi không muốn máu châu báu này mất đi. Tôi sẽ dành cả đời để hứng lấy nó cho các linh hồn.

Từ đây, chúng ta thấy được rằng “con đường nhỏ” không phải là về lòng đạo đức riêng, mà là về việc chú ý và đáp lời với nỗi đau và nước mắt trên đời. Nói một cách ẩn dụ, “con đường nhỏ” là “hứng lấy” máu đổ ra từ gương mặt đau đớn của Chúa Kitô, gương mặt đang hiện diện trên thế giới này nơi những người nghèo, những người đau đớn và khóc than vì bất công, nghèo đói, thiếu tình yêu và không được xem trọng.

Dorothy Day ra đường cùng người nghèo, để tâm đến những giọt máu của họ, lau khô nước mắt cho họ, cố hết sức để quy tụ họ. Thánh Têrêxa cũng làm thế theo cách thần nghiệm, sâu bên trong thân thể Chúa Kitô. Thế nên, không có gì ngạc nhiên khi Dorythy Day nhận Têrêxa Hài Đồng Giêsu làm thánh bổn mạng.

Ronald Rolheiser,

J.B. Thái Hòa dịch