Sách Gomora và cuộc đấu tranh của thánh Đamianô chống lại sự băng hoại của hàng giáo sĩ, đó là tựa đề một quyển sách của Matthew Cullinan Hoffman, xuất bản năm 2015. Năm 2015 là năm bùng phát những cáo buộc về hàng giáo sĩ lạm dụng tình dục trẻ vị thành niên, kể cả giáo sĩ cấp cao, vì thế ai cũng hiểu lý do tại sao tác giả lại cho ra đời quyển sách về thánh Đamianô. Vậy thánh nhân là ai và ngài đã làm gì để thanh lọc hàng giáo sĩ?

Thánh Đamianô (1007-1072) là Bề trên dòng Biển Đức. Dù là một đan sĩ nhưng ảnh hưởng của ngài vượt ra ngoài bốn bức tường đan viện qua các sáng tác thơ văn về đời sống thiêng liêng, các tài liệu thần học ngài biên soạn, cũng như những trao đổi thư từ với nhiều nhân vật quan trọng đương thời, và các thư ngỏ ngài viết về các vấn đề thời sự trong Hội Thánh. Do uy tín đạo đức và trí thức, ngài được chọn làm hồng y và được yêu cầu về sống tại Roma để làm cố vấn cho Đức giáo hoàng Leo IX.

Hội Thánh Công giáo thế kỷ 11 có vị trí quan trọng không những trong đời sống tôn giáo mà cả trong đời sống văn hóa xã hội, tuy nhiên trong bối cảnh đó cũng xuất hiện nhiều gương xấu trong hàng giáo sĩ: từ việc buôn bán chức quyền trong Hội Thánh, thỏa hiệp với thế quyền để tìm danh lợi, đến những buông thả trong đời sống luân lý đạo đức.

Thánh Đamianô viết thư ngỏ phê phán nhiều vấn đề, cách riêng Thư 31 cũng được gọi là Sách Gomorra, được gửi cho chính Đức giáo hoàng. Trong lá thư này, ngài liệt kê những tội về tình dục trong hàng tu sĩ và giáo sĩ, đánh giá sự nghiêm trọng của những hành động tội lỗi đó, và xin Đức giáo hoàng quyết định về những hình phạt thích hợp cho các tội này.

Trong thời đại chúng ta, khi bùng phát những tố cáo về lạm dụng tình dục trong hàng giáo sĩ, có người nghĩ rằng vì thời đại này tràn ngập hình ảnh khiêu dâm nên mới có những tội như thế, nhưng vào thời của thánh Đamianô cách đây 10 thế kỷ, đã có rồi. Có thể thời đại chúng ta quá buông thả về tình dục nên nhà tu cũng dễ bị sa ngã hơn, nhưng sâu xa hơn là chính bản tính nhân loại bị tổn thương vì tội tổ tông truyền nên dễ nghiêng chiều về đàng tội. Chính vì thế lại càng cần phải cẩn trọng hơn.

Chúa Thánh Thần luôn hiện diện và hoạt động trong Hội Thánh để thanh lọc, sửa trị và thánh hóa Hội Thánh. Ngài làm những việc này qua các vị thánh, những con người can đảm góp phần vào việc canh tân Hội Thánh dù phải đối diện với nhiều chống đối ngay trong hàng giáo sĩ. Hãy đọc thử một đoạn thư thánh Đamianô gửi cho Đức giáo hoàng Leo IX để thấy ngài tha thiết thế nào:

“Một thứ tội cực kỳ xấu xa đáng ghét đang lan rộng trên vùng đất của chúng ta, và nếu không nhanh chóng trừng trị, thì chắc chắn lưỡi gươm giận dữ của Thiên Chúa sẽ giáng xuống tiêu diệt nhiều người. Than ôi, thật xấu hổ khi phải nói đến điều này! Thật xấu hổ khi phải kể lại những gương xấu khủng khiếp cho đôi tai thánh thiện nghe! Nhưng nếu thầy thuốc lại sợ con vi trùng bệnh dịch, thì ai sẽ là người chữa bệnh đây? Nếu thầy thuốc lại nôn mửa vì các bệnh nhân ông phải chăm sóc, thì ai sẽ mang lại sức khỏe cho các linh hồn bệnh hoạn? Bệnh ung thư về tội tình dục này đã len vào hàng ngũ các giáo sĩ, quả thật nó như con quái thú đang có mặt trong đàn chiên của Chúa Kitô…và nếu Tòa Thánh không chống lại ngay thì e rằng không kịp”.

Đức giáo hoàng Leo IX đã đón nhận thư của thánh Đamiano cách tích cực, ngài truyền phổ biến thư này để răn dạy hàng giáo sĩ và tu sĩ. Những lời răn dạy ấy cần thiết cho hàng giáo sĩ thế kỷ 11 và càng cần hơn cho chúng ta, hàng giáo sĩ thế kỷ 21.